Ranst-Wommelgem 4 februari 2022
Geachte mevrouw de minister,
Betreft: het gebiedsprogramma “Lage Keer” - ENA Wommelgem-Ranst
Vooraf: mogen wij onze waardering uitspreken voor een aantal merkwaardige, voor velen onverwachte beleidsmaatregelen die u zonder lang aarzelen nam inzake milieu, natuur en open ruimte. En voor het feit dat u al eens op eerdere overheidsbeslissingen of visies durft terug te komen, wat niet velen in de politiek gegeven is.
Wij schrijven deze brief omdat een honderdtal ongeruste gezinnen die op of vlakbij de Keer wonen al bijna zeventien jaar met vragen zitten over hun woonzekerheid. Ook de nu al meer dan duizend ondertekenaars van onze petitie én zij die komen wandelen of fietsen op de Keer zullen graag uw antwoorden vernemen, net als zij die in de wijdere omgeving wonen: de woonkernen van Wijnegem, Schilde, Oelegem, Ranst, Wommelgem, en zelfs de Antwerpenaars die de waarde inzien van deze grote groene open ruimte vlakbij hun stad.
Aan elke beleidskeuze, elke maatregel, elk plan, gaat afweging vooraf van de voor- en nadelen, de kosten en baten. Wij twijfelen er niet aan dat bedrijfsleiders en havenautoriteiten nieuwe bedrijventerreinen wensen. Langs heel het Albertkanaal zijn de meeste van de reeds in 2004 geplande ENA-terreinen gerealiseerd. Het grootste, op de Keer, bleef in de planningsfase steken, vooral door de onmogelijke ontsluiting. Al die tijd bleven de inwoners en de landbouwbedrijven op en rondom de Keer in het ongewisse – dit in tegenstelling met de open communicatie in bv. het complex project Oostelijke Verbinding.
Maar de huidige situatie is niet meer die van 2004. In de balans van kosten en baten is één van de gewichten nu loodzwaar geworden, en in de ogen van velen zelfs doorslaggevend: het klimaat. In het eerste decennium was daar nog geen sprake van, toen kwelde de bewoners van de Keer vooral de onzekerheid: heeft het nog zin te investeren in hun woning of landbouwbedrijf als zij al zeventien jaar bedreigd worden met onteigening? Dat blijft een terechte bekommernis. Maar intussen weegt een andere bezorgdheid veel zwaarder door. Die zorg draagt niet langer de door velen verfoeide NIMBY-bijklank. Daarnaast wordt ze gedeeld door véél meer mensen en in een veel breder gebied. Het gaat om de waarde die deze grote groene open ruimte heeft voor de hele regio in het kader van de klimaatwijziging en waterbeheer.
Klimaatmaatregelingen, we moeten het u niet vertellen, betreffen enerzijds voorkomen dat het erger wordt, anderzijds ons en onze omgeving aanpassen aan de onvermijdbare gevolgen. We kunnen/moeten allemaal onze eigen middelen, onze eigen bijdrage leveren. Van groot naar klein: de VN, de EU, U met de Vlaamse regering, en lokale overheden en organen (provincies, gemeenten, regionale landschappen), tot en met alle individuele bedrijven, inwoners en gezinnen.
Uw administratie treft daartoe maatregelen en stimuleert hun toepassing op alle niveaus en in alle facetten: open ruimte vrijwaren, ontharden, bossen aanplanten, biodiversiteit, waterbeheer (infiltratie, opnieuw meanderen, natuurlijke sponsen), openbaar vervoer, elektrificatie van het verkeer, modal shift, energiebeleid en -transitie enz. Ook onze gemeentebesturen in Ranst en Wommelgem doen hún duit in het zakje, ze subsidiëren groendaken, hemelwater-maatregelen zoals infiltratie, energie, groepsaankopen, energiescans, autodelen, ze zorgen voor bloemenweides, fietsstraten enz. En veel burgers doen enthousiast mee.
Ontharden staat terecht ergens vooraan in de lijst. Maar hoe rijmt dat met het ENA-plan om de open ruimte van de Keer om te toveren in 200 ha nieuw industrieterrein? Hoe rijmt dat met de bouwshift? Die laatste geldt voor woningen, maar toch ook voor alle andere “betonnering” en reliëfwijziging? Een paar natuurverbindingen daardoorheen vrijwaren (zoals Groenpool belooft) of industriegebouwen uitrusten met groendaken en hemelwaterhergebruik… dat zijn waardeloze ingrepen voor wie erdoorheen kijkt: elke m² beton verhindert -ongeacht waterhergebruik- de infiltratie en versterkt de problemen van droogte, overstroming en aanvulling van de grondwaterlagen. Zeker als je weet dat de Keer behoorlijk wat overstromingsgevoelige gebieden, natte stukken, zeg maar natuurlijke sponsen bezit en dat het verkoelend effect merkbaar is tot buiten de Keer zelf, dan lijkt ons de allerbeste klimaatmaatregel die wij ons kunnen indenken: het vrijwaren van de open ruimte op de Keer. De conclusies van Curieuze Neuzen in de tuinen (2021) spreken boekdelen.
Een klimaatmaatregel die u als minister zélf naar voren schuift is bossen planten op voormalige stortplaatsen. U kan de daad bij het woord voeren op de Keer zelf: hier bevinden zich een flink aantal oude zavelputten die nadien als stortplaats hebben gediend!
Meerdere gezinnen die hier wonen leverden al hun aandeel in de klimaatmaatregelen. En/of ze overwegen nog méér dergelijke investeringen. Zo kennen we er velen:
- Het gezin A heeft hun vroegere schapenweide bewust spontaan laten verbossen en daarrond beukenhagen gezet.
- Velen hebben al zonnepanelen geïnstalleerd, anderen denken eraan.
- Mijnheer B zit met een gasketel die aan zijn laatste jaar toe is. Hij informeert naar prijzen voor een warmtepomp. Duur, maar zó nuttig voor het klimaat. Hoe lang zal zij kunnen functioneren voordat alles verdwijnt voor fabrieken?
- C denkt na over een groendak op zijn grote garage.
- Mevrouw D verhuurt een groot weiland voor paarden maar ze is intussen gecharmeerd door de oproep van “een Vlaams minister” om er bossen op te planten.
- Niet alle zorgen betreffen het klimaat. Het gezin E wordt oud. Een traplift is een grote investering. Wat nu?
- Mevrouw F is ook niet meer van de jongste. Zij en haar kinderen informeerden naar de mogelijkheid om van de oude grote woning met verdieping een kangoeroewoning te maken. Beter dan een woning bij te bouwen, toch?
- G is gewonnen voor een elektrische auto, een batterij voor de overtollige energie van zijn zonnepanelen en een thuislaadinstallatie zouden ideaal zijn.
Kortom: wij zitten met vragen en wij willen in ons huis en tuin ons deel doen van de klimaatmaatregelen. Maar heeft dat wel zin als alles misschien verdwijnt?
De beslissingstrein dondert voort, maar misschien zijn er in de politiek mensen te vinden die aan de rem durven trekken? Beleidsvoerders die de noden van ons tijdsgewricht wél aanvoelen, die weten waar het draagvlak tegenwoordig ligt? Die het in de hele samenleving voortschrijdend inzicht delen dat het klimaat misschien wel de belangrijkste factor is in de uiteindelijke beslissing? Politici die beseffen dat definitieve schrapping van de plannen tot industrialisering van de Keer Wommelgem-Ranst de enige juiste beslissing is?
Mevrouw de minister, mogen we u uitnodigen voor een bezoek aan de Keer? De Keer is een mooi open landschap, met bomenrijen, beken, landschapselementen, enkele eeuwenoude hoeves. Red de Keer opent deze lente een educatieve wandeling om met dat alles kennis te maken. Welkom op de Keer dus, en mogen we anders rekenen op een gesprek? Na zeventien jaar menen wij wel enig recht te hebben om zicht op de toekomst te krijgen.
Dank voor uw gewaardeerde inzet voor onze samenleving,
Hoogachtend,
Namens Actiecomité Red de Keer – p/a Nick Hannes, Keerbaan 58, 2520 Ranst - reddekeer@live.be
Hans Cuykx, Nick Hannes, Johan Palmers, Monique Vandevorst, Isabelle Cuykx
